Blaaskanker: wat u moet weten
Basisprincipes van de blaas
De blaas is een orgaan in het onderste bekken en heeft als voornaamste taak het opslaan en uitscheiden van urine. Urine is vloeibaar afval dat door onze twee nieren wordt gemaakt en via de twee urineleiders naar de blaas wordt gebracht. Als we plassen, trekken de spieren in de blaas samen en wordt de urine via de urinebuis uit de blaas geperst. Een gezonde blaas voert dit proces de hele dag door ongehinderd uit en zo kunnen meerdere keren per dag plassen zonder problemen.
Wat is blaaskanker?
De wand van de blaas bestaat uit verschillende lagen, waarbij elke laag uit verschillende soorten cellen bestaat. De meeste blaaskankers beginnen in het binnenste van de blaas. Als er kanker ontstaat, kan deze vanuit het binnenste van de blaas naar of door de andere lagen van de blaaswand groeien. Hoe meer het door deze andere lagen heen groeit, hoe verder het gevorderd raakt en in een hoger stadium komt, waardoor het steeds moeilijker te behandelen wordt. Als het zelfs voorbij de blaas en naar nabijgelegen gebieden blijft groeien, kan het uitzaaien naar lymfeklieren of andere delen van het lichaam. Daarom wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen blaaskankers op basis van hoe ver ze zich in de blaaswand hebben verspreid.
Belangrijk onderscheid: invasieve vs. niet-invasieve blaaskanker
Blaaskanker wordt vaak verder beschreven aan de hand van de mate waarin de kanker zich in de blaaswand heeft verspreid en wordt meestal invasief of niet-invasief genoemd. Niet-invasieve kankers beperken zich tot de binnenste cellaag en zijn niet naar de diepere lagen gegroeid. Dit soort tumoren, evenals alle invasieve tumoren die niet in de hoofdspierlaag van de blaas zijn doorgegroeid, wordt ook wel oppervlakkig of niet-spierinvasief genoemd. Invasieve kankers zijn in diepere lagen van de blaaswand gegroeid en hebben een grotere kans op uitzaaiing en zijn moeilijker te behandelen.
Wat zijn oorzaken en risicofactoren van blaaskanker?
Risicofactoren voor ziekten zoals kanker kunnen van invloed zijn op uw kans om het te krijgen, maar zijn geen garantie voor iets. Verschillende kankersoorten hebben verschillende risicofactoren, en sommige kunnen worden veranderd of verbeterd, terwijl andere dat niet kunnen. Een gezonde levensstijl door een gezond gewicht te behouden en niet te roken zijn bijvoorbeeld dingen die we zelf in de hand hebben. Leeftijd of familiegeschiedenis zijn dingen waar we geen invloed op hebben..
Ook al is kennis over de dee risicofactoren voor kanker geen garantie voor je gezondheid, toch is het belangrijk om je ervan bewust te zijn.Als je namelijkveranderingen opmerkt, kun je ze laten controleren en kan je ook het risico op kanker verlagen. Dit zijn de belangrijkste risicofactoren die de kans op blaaskanker vergroten:
- Roken: Roken is de belangrijkste risicofactor voor blaaskanker (en voor veel andere vormen van kanker). Roken veroorzaakt ongeveer de helft van alle blaaskankers.
- Chemische blootstelling: Bepaalde industriële chemicaliën worden in verband gebracht met blaaskanker. Industrietakken met een verhoogd risico zijn onder andere producenten van leer, rubber, textiel en verfproducten, en drukkerijen.
- Met arsenicum verontreinigd water: In sommige delen van de wereld wordt arsenicum in het drinkwater in verband gebracht met een hoger risico op blaaskanker.
- Ras en etniciteit: Blanke mensen hebben twee keer zoveel kans om blaaskanker te ontwikkelen dan mensen met een andere raciale achtergrond. De redenen voor deze verschillen zijn nog niet duidelijk.
- Leeftijd: Zoals bij de meeste vormen van kanker neemt het risico op blaaskanker toe met de leeftijd. Ongeveer 90% van de mensen met blaaskanker is ouder dan 55 jaar.
- Geslacht en anatomie: Blaaskanker komt veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.
- Chronische blaasirritatie en -infecties: Dingen die de blaas irriteren zijn in verband gebracht met blaaskanker, maar het is niet duidelijk of ze daadwerkelijk bijdragen aan het veroorzaken ervan. Voorbeelden van dergelijke irritaties zijn urine-infecties, nier- en blaasstenen en blaaskatheters die lang blijven zitten.
- Genetica en familiegeschiedenis: Mensen die familieleden hebben met blaaskanker hebben een hoger risico om het zelf ook te krijgen. Soms worden familieleden aan dezelfde kankerverwekkende chemicaliën blootgesteld, bijvoorbeeld als familieleden in elkaars buurt tabak roken.
- Chemotherapie of bestraling: Ook al worden chemotherapie en bestraling gebruikt om kanker te bestrijden, het kan irriterende effecten hebben.
Hoe wordt blaaskanker ontdekt en gediagnosticeerd?
Blaaskanker wordt meestal ontdekt vanwege symptomen die iemand heeft of door labuitslagen die om een andere reden worden aangevraagd. Een patiënt krijgt bijvoorbeeld om andere redenen een urineonderzoek en er worden abnormale resultaten gevonden.
In de basis kan een eenvoudige urineanalyse worden gedaan om te controleren op blaasjes en andere stoffen in de urine. De volgende stap kan een cytologisch onderzoek van de urine zijn, waarbij een urinemonster onder een microscoop wordt genomen om te zien of er kankercellen in zitten. Wat ook kan gebeuren is een urinekweek, die kan uitsluiten of een patiënt een infectie heeft in plaats van kanker. Soms kunnen urineweginfecties en blaaskanker vergelijkbare symptomen veroorzaken, dus een urinekweek kan dat onderscheiden. Voor een kweek wordt een urinemonster in een schaaltje gedaan om eventueel aanwezige bacteriën te laten groeien.
Als blaaskanker wordt vermoed, zullen de meeste artsen een cystoscopie aanbevelen, waarbij een uroloog een lange, dunne, flexibele buis gebruikt met een licht en een kleine camera aan het uiteinde (dit is de cystoscoop). Dit gebeurt meestal poliklinisch en duurt 10 tot 20 minuten, afhankelijk van wat er wordt gedaan. Er zijn andere tests die kunnen worden uitgevoerd met kleurstoffen en andere beeldvormingsmethoden, maar cystoscopie is de standaard.
Als er tijdens een cystoscopie abnormale plekken worden gezien, wordt er een biopsie uitgevoerd om te zien of het om kanker gaat. Er worden monsters van abnormaal uitziend weefsel genomen en getest op kankercellen. De procedure om een biopsie van een abnormaal gebied te nemen is een transurethrale resectie, waarbij de arts de tumor en een deel van de blaasspier rond de tumor verwijdert. De monsters worden dan naar een laboratorium gestuurd om naar kanker te zoeken. Uit onderzoek kan ook blijken of de kanker is uitgezaaid naar de spierlaag van de blaaswand, wat kan betekenen dat de kanker zich in een verder gevorderd stadium bevindt (niet-invasief vs. invasief).
Behandeling van blaaskanker
Afhankelijk van het stadium en andere factoren kan de behandeling van blaaskanker bestaan uit een operatie, intravesicale therapie, chemotherapie, bestraling of immunotherapie. Vaak is de beste optie meer dan één soort behandeling.
Chirurgie
Blaaskankertumoren in een vroeg stadium kunnen vaak operatief worden verwijderd. De meest gebruikelijke operatie hiervoor is de transurethrale resectie (TUR). Ook voor deze ingreep wordt een cystoscoop gebruikt, maar voor de operatie wordt aan het eind daarvan een snijwerktuig gebruikt. Dit snijwerktuig wordt gebruikt om weefsels of tumoren weg te nemen en er wordt warmte gebruikt op de gebieden rond de snede om het bloeden te stoppen. Veel mensen die deze operatie ondergaan kunnen dezelfde dag nog naar huis, maar dat hangt af van hoe uitgebreid de tumoren zijn.
Als de blaaskanker verder gevorderd is, kan een cystectomie worden uitgevoerd. Bij dit type operatie wordt een deel van de blaas verwijderd (gedeeltelijke cystectomie) of de hele blaas (radicale cystectomie). Als de kanker is uitgezaaid naar de spierlaag van de blaas maar nog klein is, kan een gedeeltelijke cystectomie volstaan. Als de kanker echter groot is en naar meer dan één deel van de blaas is uitgezaaid, zal de chirurg waarschijnlijk de hele blaas en enkele nabijgelegen lymfeklieren verwijderen om te controleren op uitzaaiingen.
Er zijn verschillende behandelingsmogelijkheden voor blaaskanker, afhankelijk van het stadium van de kanker en andere factoren.
Intravesicale therapie
Intravesicale therapie wordt ook gebruikt voor kanker in een vroeg stadium en maakt gebruik van een katheter om een vloeibaar geneesmiddel rechtstreeks in de blaas te injecteren. Er wordt ofwel immunotherapie ofwel chemotherapie gebruikt. Beide therapieën vallen kankercellen aan, maar op iets andere manieren, die op basis van individuele gevallen met de arts worden besproken.
Chemotherapie
Chemotherapie kan worden toegediend voordat een chirurgische ingreep wordt uitgevoerd. Het kan helpen om tumoren te laten krimpen, waardoor ze gemakkelijker te verwijderen zijn en de operatie veiliger wordt. Het kan ook het risico verkleinen dat de kanker terugkomt.
Dit type therapie kan in pilvorm of via een infuus worden toegediend. Chemotherapie wordt meestal in cycli toegediend, zodat de patiënt tijd heeft om te herstellen. De totale behandeling kan enkele maanden duren. Chemotherapie kan ook worden aanbevolen na een operatie om kankercellen te doden die in het lichaam achterblijven maar te klein zijn om te verwijderen.
Bestralingstherapie
Bij bestraling wordt hoogenergetische straling gebruikt om kankercellen te doden. Het is een meer gerichte therapie en kan meerdere sessies per week gedurende meerdere weken vereisen. Het is meestal geschikt voor blaaskanker in een vroeg stadium, patiënten met kanker in een vroeg stadium die niet geopereerd kunnen worden, als vervolg op een TUR of gedeeltelijke cystectomie, of om symptomen van gevorderde blaaskanker te voorkomen of te behandelen.
Immunotherapie
Immunotherapie maakt gebruik van het immuunsysteem van het lichaam om de kanker aan te vallen. Het helpt het immuunsysteem om kankercellen als gevaarlijk te herkennen en er sterker tegen te reageren.
Vroege diagnose en preventie
Er is geen definitieve manier om blaaskanker te voorkomen, u moet zich alleen bewust zijn van de risicofactoren en dingen doen om uw risico te verlagen, vooral als u kanker in uw familie hebt.
Vroege opsporing is ook moeilijk te beoordelen omdat screeningtests niet worden aanbevolen voor mensen met een gemiddeld risico, zoals het geval is bij andere soorten kanker. Urineonderzoek kan bijvoorbeeld helpen om sommige vormen van blaaskanker vroegtijdig te ontdekken, maar is niet nuttig gebleken als routinescreeningtest. Sommige algemene gezondheidscontroles omvatten een urineonderzoek, waarbij bloed in de urine kan worden gevonden, wat een van de eerste tekenen van blaaskanker kan zijn (maar niet altijd).
Het vroeg ontdekken van kanker biedt de beste kans op een succesvolle behandeling, dus zoals altijd is het belangrijk naar uw lichaam te luisteren en een arts te raadplegen als iets ongewoon aanvoelt.
Bronnen
[1] American Cancer Society (2022): Bladder Cancer
[2] Treating Bladder Cancer (2022): Treating Bladder Cancer
[3] American Cancer Society (2022): What Is Bladder Cancer?
[4] american Cancer Society (2022): Bladder Cancer Treatments: What to Know
